Performans ölçümü konusu işletmeler için ne kadar hayati bir mesele ise bu konuda yapılan yanlışlar da o kadar büyük ve yaygın maalesef. Yöneticilerin performans yönetimi konusundaki hatası her yerde ve bütün sektörlerde hemen hemen aynı: yalnızca finansal göstergeleri takip etmek. Bu hatadan kurtulmaya yönelik Harvard Üniversitesi profesörleri Robert Kaplan ve David Norton’un yönetim disiplinine kazandırdıkları bir yöntem var: Dengelenmiş Karne (Balanced Scorecard) Yöntemi. Norton ve Kaplan bu yönteme olan gereksinimi açıklarken klasik performans yönetimi yaklaşımını eleştirmek için uçak metaforunu kullanır, şöyle ki: tarifeli bir seferde uçak biletiniz var, uçuş vaktiniz geldi ve uçağa binmek üzere hareket ettiniz. Tam uçağa girince gayriihtiyari gözünüz kokpite ilişti ve o da ne? Yönetim konsolunda yalnızca hızı ölçen tek bir gösterge olduğunu gördünüz, başka bir şey yok. Pilot ne kadar deneyimli, usta olursa olsun, o uçağa binme deliliğini gösterir misiniz? Peki işletmelerimizi sadece finansal sonuç göstergelerine (karlılık, büyüme, pazar payı vb.) bakarak yönetmeye çalışmak da biraz delilik olmuyor mu?
Yalnızca finansal göstergeleri değerlendirerek işletmeyi yönetmek, yalnızca dikiz aynasına bakarak araç kullanmaya benzer. Dikiz aynası sizin nereden geldiğinizi, kat ettiğiniz yolu gösterir, fakat nereye gidiyor olduğunuzu göstermez. Bugüne kadar nasıl bir yol izlediğiniz, nereden hangi şartlarda bugüne geldiğinizin bilgisi şüphesiz kıymetlidir ancak daha önemli olan arabanın ön camından dışarı bakıp nereye gittiğinizi kestirmektir. İşte arabayla yol alma sürecinde geçmiş, şimdi ve gelecek gibi zaman perspektiflerinin tamamından bakmayı sağlayan bir yöntemdir Dengelenmiş Karne yöntemi. Bundan da öte şirket stratejisini anlaşılabilir performans hedeflerine dönüştürerek ve tabana yayarak, şirketinizin stratejik hedeflerine ulaşmasını ve misyonunu gerçekleştirmesini de mümkün kılar.
Dengelenmiş Karne yaklaşımında geleneksel finansal ölçüler korunur, ancak onlara üç boyut daha eklenir: müşteri, süreçler ve gelişim. Bunun nedeni geleneksel finansal ölçülerin endüstri çağı işletmeler için yeterli olsa da bilgi çağı (Endüstri 4.0) işletmeleri için yetersiz kalmasıdır. Bugün artık işletmelerin müşterilerine, tedarikçilerine, çalışanlarına, işletme içi süreçlere, teknoloji altyapısına ve yenilik kapasitesine sürekli yatırım yaparak gelecek için değer yaratmaları gerekmektedir. Şirketlerin yalnızca kısa vadeli finansal göstergelere odaklanması onlara uzun vadede değer artışı sağlayacak alanlara yeterince kaynak ayırmalarını engellemektedir. Dolayısıyla salt maliyet muhasebesi yaklaşımıyla hareket edildiğinde kısa dönemde harcamalarda meydana gelen azalma şirket gelirlerinde bir artışa neden oluyor gibi görünse de, gerçekte bu azalma şirketin öz varlıklarından ve gelecekteki katma değer yaratacak kaynaklarından yapılan bir azalmadır.
Dengelenmiş Karne yönteminin alt boyutlarını (finansal, müşteri, süreçler ve gelişim) ve bu yöntemi nasıl uygulamaya geçirmek gerektiği konusunu sonraki yazılarda tartışmak üzere, şimdilik bu yaklaşımın faydalarını özetleyerek tamamlayalım. Dengelenmiş Karne yöntemi işletmeniz şunları sağlar:
- İşletmenin stratejisinin açıkça ortaya konması ve bu konuda fikir birliğinin oluşması
- Belirlenen stratejilerin tüm işletme çapına yayılması
- Stratejik amaçların uzun dönemli (3-5 yıl) hedefler ve yıllık hedefler/bütçe ile ilişkilerinin oluşturulması
- Stratejik uygulamaların belirlenmesi ve uyumlaştırılması
- Stratejik kontrolün dönemsel olarak ve sistemli bir şekilde gerçekleştirilmesi
- Tüm bunları yaparken gerekli değerlendirmelerin sağlanması için bilgi desteğinin sağlanması